Sự thăng trầm của chiến đấu cơ tàng hình “Chim ăn thịt” F-22 Raptor

Vào thời hoàng kim của mình, chiến đấu cơ F-22, nickname Raptor (Chim ăn thịt), được coi là tương lai của ngành hàng không quân sự.

Là máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 đầu tiên trên thế giới đi vào thực chiến, F-22 tự hào đại diện cho đỉnh cao công nghệ và là máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không tốt nhất.

Nhưng F-22 đã bị loại bỏ dần. Việc sản xuất loại máy bay phản lực này đã dừng lại vào năm 2011, với chỉ 195 chiếc được hoàn thành.

Sự thăng trầm

F-22 là kết quả của chương trình Máy bay chiến đấu chiến thuật tiên tiến (ATF) của Mỹ vào cuối những năm 1980, trong thời kỳ cao trào của Chiến tranh Lạnh. Và khi Chiến tranh Lạnh lên đến đỉnh điểm, Mỹ không ngại đầu tư mạnh vào các chương trình quốc phòng.

Người Mỹ đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của hàng không vũ trụ trong bối cảnh Liên Xô đã chế tạo những chiếc máy bay có năng lực đáng gờm, với hai nhà sản xuất nổi tiếng Sukhoi và Mikoyan.

Không bao giờ bằng lòng với việc chỉ bắt kịp tốc độ, người Mỹ đã khởi xướng chương trình ATF để vượt qua giới hạn theo cấp số nhân, tạo ra máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 đầu tiên trên thế giới.

Tất nhiên, việc vượt ra khỏi giới hạn để hiện thực hóa tham vọng sản xuất một thế hệ máy bay hoàn toàn mới không hề rẻ. Nhưng trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh, việc tài trợ sản xuất một mẫu máy bay có công nghệ chưa từng thấy trước đây được nhiệt tình ủng hộ.

F-22 “là một bước đột phá vào tương lai mà trước đó chưa có ai đặt chân tới”, phi công và kỹ sư Patrick Bindner từng viết. Kết quả là, gần 3 thập kỷ sau, một chiếc máy bay “không chỉ hoàn toàn phù hợp với mục tiêu thiết kế của nó” mà còn “vẫn chưa có đối thủ trong lĩnh vực chiến đấu” đã ra đời.

Câu hỏi đặt ra là, F-22 đi trước thời đại rất xa, vẫn “không có đối thủ trong lĩnh vực chiến đấu”, thì tại sao nguồn tài trợ lại bị rút và việc sản xuất bị dừng lại sau khi chưa đến 200 máy bay được chế tạo?

Chiến đấu cơ tàng hình “Chim ăn thịt” F-22 Raptor của Không quân Mỹ. Ảnh: Military.com

Sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh đã thay đổi cách tính toán về chi tiêu quốc phòng. Đến những năm 2010, khi mối đe dọa cũ đã qua đi, Lực lượng Không quân Mỹ bước vào thời kỳ “thắt lưng buộc bụng”.

“Chim ăn thịt” trở thành nạn nhân của môi trường chi tiêu hạn chế. Việc sản xuất bị dừng lại. Không một chiếc F-22 nào được sản xuất trong suốt 13 năm – và sẽ không có thêm chiếc F-22 nào được tạo ra.

Quá trình sản xuất máy bay này đã bị đình chỉ vĩnh viễn vào năm 2011, và theo thời gian, máy bay phản lực này sẽ bị loại khỏi hoạt động thường trực để chuyển sang sử dụng máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 Next Generation Air Dominance (NGAD) vẫn đang được phát triển.

Cải tiến quan trọng

Trong khi chờ đếm ngược đến thời gian bị cho “nghỉ hưu”, F-22 Raptor vẫn chiếm ưu thế trên không và là đại diện cho đỉnh cao của thành tựu công nghệ trong kho vũ khí máy bay tàng hình thế hệ thứ 4 của Không quân “xứ cờ hoa”.

Kết hợp khả năng siêu tốc, khả năng siêu cơ động, khả năng tàng hình và phản ứng tổng hợp cảm biến tiên tiến, “Chim ăn thịt” F-22 là một hệ thống vũ khí đáng gờm. 

Nó được thiết kế riêng cho các nhiệm vụ tập trung vào các hoạt động phản công, đặc biệt là trong môi trường có tính cạnh tranh cao, khiến nó trở thành trụ cột của sức mạnh Không quân Mỹ.

Khi F-22 bay lần đầu tiên, rõ ràng chiếc máy bay này không chỉ đánh dấu một bước tiến mà còn là một cuộc cách mạng thực sự trong không chiến. Có thể cả đồng minh và các đối thủ của Mỹ đều thấy mình khó có thể tạo ra loại máy bay tương đương trong nhiều năm tới.

Tuy nhiên, bất chấp những khả năng đột phá, chiếc F-22, hiện đã có tuổi đời được 2 thập kỷ, vẫn phải đối mặt với những thách thức trong việc tích hợp một số công nghệ nhất định vốn đã trở nên thiết yếu cho nhu cầu ngày càng tăng của Không quân Mỹ.

F-22 phóng tên lửa Sidewinder từ khoang vũ khí bên trong. Ảnh: USAF/Telegraph

Các cuộc tranh luận sâu rộng giữa Không quân và Quốc hội đã nổ ra sau đó, dẫn đến quyết định cho “Chim ăn thịt” tiếp tục phục vụ cho đến khi máy bay chiến đấu chiếm ưu thế trên không thế hệ tiếp (NGAD) theo đi vào hoạt động.

Được trang bị gói nâng cấp mới để trở thành “Siêu chim ăn thịt”, F-22 Raptor sẵn sàng tiếp tục thống trị bầu trời trong ít nhất một thập kỷ nữa, đảm bảo khả năng liên tục phù hợp của nó trong bối cảnh công nghệ quân sự luôn thay đổi.

Không quân Mỹ được cho là đang trên đà chi hơn 9 tỷ USD để nâng cấp phi đội F-22 Raptor còn lại cho đến cuối thập kỷ này.

Các nâng cấp sẽ bao gồm các thùng nhiên liệu “tàng hình” bên ngoài để mở rộng phạm vi hoạt động của chiến đấu cơ, các cảm biến hồng ngoại có độ nhạy cao cho phép F-22 phát hiện mục tiêu mà không cần bật radar, và các khoang dưới gầm cũng như cải tiến khả năng tàng hình của toàn bộ máy bay chiến đấu.

Trong số những cải tiến này, quan trọng nhất là cặp thùng nhiên liệu bổ sung treo dưới cánh F-22, cho phép “Chim ăn thịt” thực hiện các chuyến bay dài hơn trên các vùng biển rộng lớn. Khi tầm hoạt động của F-22 được mở rộng, Không quân Mỹ có thể thấy các máy bay phản lực NGAD trở nên ít cấp thiết hơn đối với họ.

Minh Đức (Theo National Interest, Interesting Engineering, The Telegraph)