Đôi giày giá 500 USD, đảm bảo chạy nhanh hơn nhưng chỉ dùng được 1 lần của Adidas gây tranh cãi dữ dội

Khi Ashley Mateo trải qua một buổi tập luyện gần đây, có điều gì đó khác biệt. Cô đạt cự ly nhanh hơn bình thường, nhịp tim thấp hơn còn chân thì cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Trong giải chạy marathon tiếp sau đó, Mateo đã đạt được kỷ lục cá nhân.

Mateo vốn là một nhà báo và đã chạy marathon 15 lần. Cô cũng chuyên đánh giá giày chạy bộ và cho tới gần đây, cô tin rằng mình có thể đã cải thiện thành tích là nhờ Adizero Adios Pro Evo 1 của Adidas, một loại giày marathon mới với mức giá tới 500 USD. Ngoài mức “giá chat”, đôi giày này còn một nhược điểm khác: Hạn dùng chỉ cho một cuộc chạy marathon, cộng với “khoảng thời gian làm quen” không xác định.

Bất chấp trải nghiệm tích cực của mình, Mateo không chắc đôi giày có xứng đáng với số tiền bỏ ra hay không. Cô nói: “Tôi không nghĩ chiếc giày này sẽ phù hợp với tất cả mọi người”.

Đây là đôi giày nhẹ nhất từng được Adidas sản xuất và là sản phẩm mới nhất trong cuộc cạnh tranh gay gắt nhằm tạo ra những đôi giày chạy bằng sợi carbon tốt nhất. Cho đến nay chỉ có 521 đôi được ra mắt công chúng, nhắm đến những vận động viên có thể chạy marathon trong 3 giờ 30 phút hoặc nhanh hơn.

Một số vận động viên từng tham gia cuộc thi cho biết họ có thể cảm nhận ngay sự khác biệt: Tigst Assefa của Ethiopia đã chạy marathon nhanh nhất từ ​​trước đến nay, phá vỡ kỷ lục trước đó tới hơn hai phút, vốn thiết lập tại Berlin Marathon vào tháng 9.

Tuy nhiên, thời hạn sử dụng ngắn ngủi của đôi giày đã gây lo ngại và khiến một số người trong cộng đồng chạy bộ đặt câu hỏi liệu sự cường điệu này có xứng đáng hay không.

Các chuyên gia cho biết, bên cạnh độ nhẹ, các công nghệ khác của đôi giày như loại bọt mới và cấu trúc mới - khó có thể mang lại lợi thế lớn nếu có. Và với mức giá 500 USD cho mỗi lần chạy marathon và chạy thử, chúng là một trong những đôi giày kém bền nhất hiện nay. Adidas cho biết họ dự định giữ mức giá 500 USD, điều này "phản ánh chất liệu và thiết kế hiệu suất cao bên trong sản phẩm".

Nike từ lâu đã thống trị thị trường giày chạy marathon với dòng Vaporfly. Tấm sợi carbon ở đế giữa của Vaporfly dự trữ và giải phóng năng lượng theo từng sải chân. Điều đó, kết hợp với bọt đế giữa có tên là Pebax, giúp người chạy đường dài tiến về phía trước, cải thiện thời gian khoảng 4% so với giày trung bình.

Ngay sau khi phát hành vào năm 2017 với mức giá nhãn dán là 250 USD, Vaporflys đã giúp các vận động viên chạy ưu tú phá vỡ kỷ lục. Các công ty giày khác cũng làm theo, trong số đó có New Balance, Saucony và Hoka cho ra mắt giày mạ carbon.

Giày mới của Adidas có ba điểm phát triển chính. Với trọng lượng 4,9 ounce ở cỡ 9 dành cho nam, nó nhẹ hơn khoảng 25% so với chiếc Vaporfly mới nhất. Công ty cho biết lớp bọt mới giúp tăng cường khả năng thu năng lượng và sự thay đổi về thiết kế của giày sẽ làm cong phần đế lên gần các ngón chân.

Khoa học thể thao đã khẳng định rằng giày càng nhẹ thì người chạy càng nhanh. Geoff Burns, nhà sinh lý học tại Đại học Michigan, người nghiên cứu về cơ chế sinh học khi chạy cho biết, sự khác biệt về trọng lượng giữa Evo 1 và Vaporfly có thể giúp vận động viên chạy marathon tiết kiệm khoảng 20 giây.

Tiến sĩ Burns cho biết, đó là cải tiến duy nhất có thể xuất hiện nếu ông bắt đầu thử nghiệm đôi giày trong phòng thí nghiệm của mình. Ông nói: Những thay đổi về bọt và đệm rung dường như không đáng kể, chỉ tăng thêm tối đa “một phần trăm hiệu suất”.

Khi Vaporfly xuất hiện, phải mất nhiều năm thử nghiệm và phân tích của New York Times để xác nhận khả năng tăng tốc độ của giày, kết quả là khoảng 4%. Tiến sĩ Burns cho biết Evo 1 không khác nhiều so với Vaporfly. Ông nói: “Chỉ là cùng 1 công thức, với các loại gia vị khác nhau được thêm vào”.

Trong khi các nhà nghiên cứu hoài nghi về hiệu quả của Evo 1, một số vận động viên đã cảm nhận được lợi ích. Michael Ko, một vận động viên chạy bộ đánh giá giày trên kênh YouTube của mình, cho biết đôi Evo 1 mà anh nhận được từ Adidas để đánh giá có cảm giác chạy nhanh, êm và nhẹ. Anh ấy cho biết đặt mục tiêu chạy half marathon với thành tích tốt nhất bằng đôi giày này.

Ko nói: “Ở ngoài không có gì đặc biệt cả. Bạn chỉ có thể biết có điều gì đó đặc biệt khi mang chúng”.

Độ bền của giày vẫn là một điều đáng lo ngại. Giống như tất cả các loại giày chạy, sự đánh đổi để có được tốc độ sẽ ít trọng lượng và khả năng hỗ trợ hơn so với giày chạy bộ tiêu chuẩn. Những đôi giày chạy như Vaporfly thường kéo dài ít nhất bốn cuộc đua marathon. Tiến sĩ Tucker và Tiến sĩ Burns bày tỏ lo ngại rằng nếu Evo 1 chỉ phù hợp cho một cuộc đua marathon, nó sẽ có dấu hiệu xuống cấp trong suốt cuộc thi.

Thomas Neuberger, một vận động viên chạy bộ và là người sáng lập Believe in the Run, một trang tin tức về chạy bộ và đánh giá giày cũng được Adidas gửi một đôi Evo 1. Ông cho biết sự khác biệt giữa Evo 1 và Vaporfly đã trở nên rõ ràng khi kết thúc một cuộc chạy marathon gần đây.

Ông Neuberger nói: “Sau một thời gian, việc này giống như việc bạn giơ một cuốn sách lên trên đầu. Khi cầm cuốn sách đó lần đầu tiên, nó không có cảm giác nặng nề”.

Tiến sĩ Burns cho biết, khoản tiền thưởng cực lớn cho một sự cải thiện nhỏ về thành tích như vậy là biểu tượng của thời đại chạy bộ. Ông nói, các vận động viên sử dụng mọi lựa chọn theo ý mình với mức giá phù hợp, cho dù đó là thuê một đội vận động viên chạy tốc độ để phá kỷ lục thế giới, lái máy bay phản lực vòng quanh thế giới hay trả 500 đô la cho một đôi giày bạn sẽ đi chỉ một lần.

Mateo cho biết phong cách rocker của chiếc giày là điểm cô yêu thích nhất và chiếc giày “không có cảm giác như đã hết tuổi thọ” sau cuộc thi marathon.