Trung Quốc đang rót hàng tỷ USD để tạo ra SpaceX bản ‘copy’

Khi Trung Quốc nỗ lực thách thức Mỹ trong lĩnh vực không gian vũ trụ, chính phủ nước này đang tiến hành theo cách y hệt cách NASA đã làm với SpaceX của Elon Musk, trực tiếp hỗ trợ các công ty khởi nghiệp trong nước muốn tham gia vào lĩnh vực này.

Cụ thể, Cơ quan Vũ trụ có người lái Trung Quốc (CMSA) hôm thứ ba tuyên bố họ muốn trả tiền cho các công ty thuộc khu vực tư nhân cho các sứ mệnh trong tương lai. Cũng trong ngày hôm đó, họ đã đưa ba phi hành gia trở lại Trái đất, những người đã làm việc từ tháng 5 trên trạm vũ trụ Tiangong.

Phó giám đốc Lin Xiqiang cho biết trong cuộc họp báo vào ngày 25/10, một ngày trước khi phóng Thần Châu 17, CMSA đã nhận được đề xuất sử dụng tên lửa do tư nhân phát triển cho các chuyến vận chuyển hàng hóa tới trạm vũ trụ Trung Quốc.

Ông nói: “Thông qua đấu thầu rộng rãi, chúng tôi vui mừng khi thấy các công ty vũ trụ thương mại tư nhân của Trung Quốc đang phát triển nhanh chóng và tăng trưởng nhanh chóng, đồng thời sự nhiệt tình tham gia các sứ mệnh không gian có người lái của họ cũng rất cao”.

CMSA vẫn chưa tiết lộ quy mô hoặc giá trị của các hợp đồng mà cơ quan này có thể trao cho các công ty thuộc khu vực tư nhân.

Bằng cách tạo cơ hội giành được các nhiệm vụ từ cơ quan vũ trụ, Trung Quốc đang theo đuổi chiến lược được NASA sử dụng với Tập đoàn SpaceX của tỷ phú Elon Musk.

SpaceX là một trong hai công ty giành được hợp đồng vận chuyển hàng hóa trị giá 3,6 tỷ USD vào năm 2008, chỉ hai năm sau khi phóng tên lửa đầu tiên. Kể từ đó, họ đã đấu thầu thành công các dự án khác của NASA, bao gồm cả hợp đồng trị giá 2,9 tỷ USD vào năm 2021 để đưa các phi hành gia lên mặt trăng.

Trong thập kỷ kể từ khi Trung Quốc mở cửa ngành công nghiệp vũ trụ cho đầu tư tư nhân, lĩnh vực này đã đạt được một số thành công lớn. Beijing Interstellar Glory Space Technology, một công ty khởi nghiệp được biết đến với tên i-Space, đã đưa tên lửa do tư nhân phát triển đầu tiên của nước này lên quỹ đạo vào năm 2019 và một số công ty khác đã nối tiếp thành công của họ.

Dẫu vậy, ngành này ở Trung Quốc hiện vẫn đang đứng giữa ngã ba đường, với tốc độ huy động vốn đang chậm lại. Theo China Space Monitor, các công ty khởi nghiệp huy động được trung bình 1,2 tỷ USD mỗi năm từ năm 2019 đến năm 2022, nhưng họ đang trên đà chỉ tạo ra khoảng một nửa số tiền đó trong năm nay.

Brian Weeden, giám đốc kế hoạch chương trình tại Secure World Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận về bền vững không gian có trụ sở tại Washington cho biết: “Trung Quốc đã nỗ lực trong vài năm nay để cố gắng củng cố lĩnh vực vũ trụ thương mại của riêng mình, bởi vì tôi nghĩ họ thấy những lợi ích mà Mỹ đã nhận được và đang cố gắng bắt chước điều đó”.

“Và mặc dù đã đạt được một số thành công nhưng lĩnh vực không gian thương mại của Trung Quốc chắc chắn không lớn hoặc sôi động như ở Mỹ”, ông nói.

Lynette Tan, giám đốc điều hành của Space Khoa - một công ty có trụ sở tại Singapore chuyên giúp khách hàng đào tạo lực lượng lao động trong lĩnh vực vũ trụ, cho biết các hợp đồng từ cơ quan vũ trụ có thể hỗ trợ ngành công nghiệp Trung Quốc theo cách tương tự như lực nâng mà SpaceX nhận được từ NASA.

Bà nói: “Việc thu hút khu vực tư nhân chắc chắn sẽ thúc đẩy sự phát triển không gian ở Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là nhiều người có thể đưa ra ý tưởng và đổi mới hơn. Điều tương tự cũng xảy ra ở Mỹ, nơi có Musk thuộc khu vực tư nhân đang thay đổi hệ sinh thái”.

Một số đã nhận được những hỗ trợ trực tiếp của chính phủ. Yizhuang, một quận buồn tẻ gồm các tòa nhà công nghiệp thấp ở phía đông nam Bắc Kinh hiện là trung tâm của ngành, với hơn 40 công ty khởi nghiệp về tên lửa, vệ tinh và dịch vụ. Đây cũng là nơi đặt trụ sở Học viện Công nghệ Xe phóng Trung Quốc, nơi cung cấp nhân tài chính cho các công ty địa phương.

Các công ty trong quận này có thể đủ điều kiện nhận trợ cấp của chính phủ lên tới 50 triệu nhân dân tệ (6,8 triệu USD), cũng như trợ cấp tiền thuê nhà.

Các công ty khởi nghiệp cũng đã đưa ra các sáng kiến ​​nhằm nâng cao hình ảnh của họ với công chúng.

LandSpace Technology điều hành một cửa hàng trên trang thương mại điện tử Taobao bán cốc và vỏ điện thoại có thương hiệu. Galactic Energy đã hợp tác với công ty sản xuất loại mì gạo phổ biến có tên luosifen cho một vụ phóng tên lửa vào tháng 8, giúp đưa Galactic Energy trở thành chủ đề thịnh hành trên nền tảng truyền thông xã hội Weibo cùng với hashtag “Luosifen thậm chí còn phổ biến trong không gian”.

Trong khi đó, Orienspace có trụ sở tại Yizhuang lên kế hoạch phóng lần đầu tiên vào cuối năm nay với một tên lửa được đặt theo tên của công ty quần áo HLA Group Corp.

Các doanh nghiệp cũng có thể được hưởng lợi từ việc chương trình không gian được công chúng biết đến nhiều hơn. Quỹ Vũ trụ Trung Quốc gần đây đã hỗ trợ một cuộc triển lãm tại một phòng trưng bày trong khu nghệ thuật nổi tiếng ở phía đông bắc Bắc Kinh, trưng bày các mô hình tên lửa Trung Quốc và tàu thám hiểm mặt trăng cùng với mô phỏng cảnh quan trên Sao Hỏa và mặt trăng.

Vào cuối tháng 9, một lễ hội âm nhạc kéo dài hai ngày được tổ chức với sự hỗ trợ của Cơ quan Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc đã thu hút khoảng 40.000 người tham dự xem các nghệ sĩ biểu diễn trên sân khấu hình tên lửa.

Kang Yonglai, người sáng lập công ty khởi nghiệp Tianbing Technology, còn được gọi là Space Pioneer, nói với China Youth Daily vào tháng 8 rằng ngành công nghiệp tên lửa tư nhân của Trung Quốc vẫn phải đối mặt với thách thức lớn trong việc sản xuất hàng loạt.

Kang cho biết: “Hiện tại, năng lực sản xuất hàng năm của ngành tên lửa còn lâu mới đáp ứng được nhu cầu của thị trường”.